«مستوران» درونمایه ایرانی اسلامی دارد
تاریخ انتشار: ۲۴ تیر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۴۹۲۵۲۰
یک پژوهشگر ادبی گفت: اینطور نیست که «مستوران» نسبت به مفاهیم اسلامی بی توجه باشد چرا که اشارههای مستقیم و غیر مستقیم به این مساله دارد. یکی از ضعفهای بزرگ فیلمها و سریالهای ایرانی در دهههای اخیر، عدم توجه به عنصر داستان است، ضعفی که بسیاری از منتقدان در طول این مدت به آن اشاره کردند، اما با این وجود باز هم در اکثر آثار به چشم میخورد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
در طول سالهای اخیر، تعداد معدودی از آثار نمایشی بودند که اتفاقا تمرکز ویژهای روی قصه داشتند و با وسواس به این بخش توجه کرده بودند. یکی از آخرین نمونههای این آثار، سریال تلویزیونی «مستوران» است که بن مایه اصلی آن برگرفته از داستانهای کهن ایرانی و مولفههای اسلامی است. به بهانه پخش این سریال، برای بررسی دلایل ضعف فیلمنامههای آثار نمایشی ایرانی با راضیه تجار تجار، نویسنده محقق و مدرس شناخته شده کشورمان و عضو هیئت موسس انجمن قلم ایران گفتگو کردیم.
راضیه تجار گفت: ساخت آثاری مثل «مستوران» که این روزها پخش میشود و از یک رمان {مستوارن نوشته محمد حنیف} برگرفته شده، بسیار خوب است. ما گنجینهای غنی در ادبیات کهن داریم که پر از حکمت و محتواهای جذاب است. رجوع به آنچه که داریم و نقب زدن به آن چیزی که از گذشته داشتیم و یا استفاده از آثار نویسندگان معاصر، باید بیشتر رواج پیدا کند. اینکه فقط ببینیم چکار کنیم که بیشتر به پول برسیم و توجهات را به سمت مادیات ببریم، روش اشتباهی است و نتیجه میشود شرایط امروز سینما و تلویزیون ما.
دبیر انجمن قلم ایران گفت: به نظر من اولا اینطور نیست که «مستوران» نسبت به مفاهیم اسلامی بی توجه است چرا که اشارههای مستقیم و غیر مستقیم به این مساله دارد. دوما چرا یک سازمان هنری مثل اوج، فقط باید فیلم و سریالهایی با مضامین اسلامی بسازد؟ مهمترین مسئله این است که باید در ابتدا فیلم خوب ساخت و اگر هم مضامین ایرانی و اسلامی داشته باشد که چه بهتر. اینجا کشوری است که داستانهایش الهام گرفته از مردم ِ امروز، گذشتگان و نیاکان ماست و در عین حال برای جامعهای است که یا ما در آن تنفس میکنیم یا گذشتگان ما تنفس میکردند، پس نباید پرداختن به این قصههای کهن را اینچنین نقد کرد.
او گفت: بن مایه این سریال «حکایت واره» است، حکایتهایی از دل داستانهای کهن. ساخت این مدل آثار چه ایرادی دارد؟ مگر ما میتوانیم گلستان سعدی را کنار بگذاریم و بگوییم نخوانید؟ یا رویکردی به آن نداشته باشید؟ همان حکایتهای قدیمی ایرانی ویژگیهای خاص اخلاقی دارند که اکثراً برگرفته از احکام اسلامی و آموزههای دینی ما هم هست و چیزی جدای از آنها نیست.
«مستوران» درونمایه ایرانی اسلامی دارد
به گفته تجار، اکثر کسانی که در حوزه فیلمسازی فعال هستند، (به طور خاص کارگردان و تهیهکننده) کمترین هزینه را به نسبت تمام خرجهای یک اثر نمایشی برای فیلمنامه در نظر میگیرند. در این میان برخی خودشان نویسنده هستند که در آثار آنها نیز ضعفهای زیادی مشهود است؛ چون یک کارگردان باید به صورت تخصصی به داستان نویسی نگاه کند و در غیر این صورت نتیجه کاری که انجام میدهد، مثبت نخواهد بود.
این نویسنده میگوید: برخی دیگر هم فیلمنامهنویس دارند که آنها هم با اصول داستاننویسی آشنا نیستند. هر فیلمنامهای قصهای دارد که باید چفت و بست، استحکام، شروع، میانه و پایان داشته باشد. ولی متاسفانه میبینیم که در آثار نمایشی ما از موسیقی، تصاویر خاص، فیلمبرداری خوب یا متوسط و امکانهای دیگر استفاده میشود. آنها با چنین تمهیداتی قصه اصلی را فدا میکنند و این مسئله باعث میشود به محور اصلی یا ستون فقرات کار که همان قصه است توجه نشود.
او گفت: فیلمسازان ما باید سوادشان را در این حوزه بالا ببرند و با کسانی که فیلمنامهنویس و داستاننویسان خوب هستند در ارتباط باشند. در کنار این، ما آثار بسیار خوبی در حوزه ادبیات داریم، مثل رمان یا داستان کوتاه که انسجام خوبی دارند. فیلمسازان اگر با نویسندگان این آثار تعاملی داشته باشند، اوضاع تغییر میکند، همانطور که مسئله اقتباس در سینمای جهان رواج دارد. تجربه ثابت کرده بسیاری از آثار خوبی که در ادبیات منتشر شده و امتحان خود را پس داده میتواند دستمایه یک اثر نمایشی خوب باشد.
تجار گفت: ما از گذشته گنجینههایی داریم که باید از آنها استفاده کنیم. متاسفانه فیلمنامهنویسان امروزی نمیخواهند چنین سبکی را قبول کنند و تعاملی با نویسندگان ادبیات داستانی داشته باشند. ما در حال حاضر رمانها و داستانهای کوتاه زیادی در ژانرهای مختلف داریم، ولی پل ارتباطی بین نویسندگان آنها و فیلمنامهنویسان نیست. زمانی در دهه هشتاد، افرادی در سیما فیلم حضور پیدا کردند تا با نویسندگان ارتباط برقرار کنند و با تعدادی از نویسندگان وارد صحبت شدند و کارهایی که پسندیدند را گرفتند و یک بانک اطلاعاتی هم راهاندازی شد، ولی این طرح هم خروجی نداشت.
به گفته این پژوهشگر، این ارتباط باید مستمر باشد. حتی خاطرم هست که در دورهای بنیاد فارابی نشستهایی برگزار کرد و نویسندگان و سینماگران در آن جلسات حضور داشتند، ولی این جلسات هم مقطعی بود و امروز میتوانیم نتیجه این بیتوجهیها را در شرایط اکران سینمای ایران در این روزها ببینیم. ما در دهههای شصت و هفتاد آثار فراوانی داشتیم که قصههای مستحکمی داشت، اما امروز فیلمها و سریالهای ما تبدیل شده به درصدی از آثار طنز که درونمایه آن پایینتر از فکاهی است. مقداری لودگی به آن اضافه میکنند، یا برخی با استفاده از هیجانات کاذب یا بازیگران شناخته شده کارشان را جلو میبرند و این شده که نتیجه کارها شبیه «شتر، گاو، پلنگ» میشود!
منبع: پول نیوز
کلیدواژه: فیلم فیلم سینمایی فیلمبرداری فیلم فجر فیلم ایرانی
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.poolnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «پول نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۴۹۲۵۲۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
نقد فیلم مست عشق / شکستی مفتضحانه برای حسن فتحی
مازیار وکیلی در رویداد۲۴ نوشت: حسن فتحی سابقهای طولانی در ساخت فیلمها و سریالهای تاریخی دارد؛ فیلمها و سریالهایی که البته کیفیت یکسانی ندارند: «پهلوانان نمیمیرند» سریال خاطرهانگیزی بود که داستانی بکر و اصیل داشت و به سرگذشت پهلوانان ایرانی در عصر قاجار میپرداخت. «شب دهم» امروز یک اثر کلاسیک در حوزه سینمای دینی به حساب میآید و نمونه درخشانی است از دراماتیزه کردن مضامین دینی به شکلی که برای مخاطب جذاب باشد. سه فصل سریال «شهرزاد» هم که مهمترین و جنجالیترین سریال فتحی در سالهای اخیر به حساب میآید؛ یک مثلث عشقی جذاب در کنار بازی بازیگران مشهور از شهرزاد سریالی ساخت که مخاطبان بسیاری را به خود جذب کرد. حواشی مالی و سیاسی سریال هم باعث شد تا شهرزاد تا مدتها در صدر اخبار باشد و منتقدان و تحلیلگران بسیاری را وادار به واکنش کند.
«روشنتر از خاموشی» داستان زندگی یکی از نامدارترین فلاسفه و عرفای ایران در عصر صفوی بود. فیلسوفی که عقایدش در زمان حیات بسیار مورد تکفیر متکلمین قشری قرار گرفت، اما بعدها به قدری عالمگیر و تاثیرگذار شد که بسیاری از محققان و پژوهشگران اعتقاد دارند انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ متاثر از تفکرات ملاصدرا و حکمت متعالیه است. فتحی در «روشنتر از خاموشی» به خوبی نشان داد که خوب میتواند مضامین عرفانی را در بستر یک درام تلویزیونی روایت کند. فتحی در این کار از ظرفیتهای داستانی دوران تاریخی زندگی ملاصدرا هم به درستی استفاده کرد و بسیاری از تحولات تاریخی ایران در آن دوران را نمایش داد. بهنحوی که شخصیت شاه عباس در این سریال، ارزشی هم پای ملاصدرا پیدا کرده بود.
مجموعه این تواناییها، فتحی را تبدیل به بهترین گزینه برای ساخت درامهای تاریخی با مضامین عرفانی میکرد. به همین خاطر بود از زمانی که اعلام شد «مست عشق» که به رابطه پرمناقشه شمس و مولانا میپردازد را حسن فتحی میسازد همه خیالشان راحت شد که فیلم اگر یک شاهکار نباشد استانداردهای لازم برای یک اثر جذاب را دارد؛ اما این خیالی خام بود. برخلاف توقعات اولیه، «مست عشق» اثری است ضعیف که نتوانسته ذرهای از رابطه پیچیده این دو عارف نامی را به تصویر بکشد.
حسن فتحی همیشه عادت دارد که از دو عنصر برای هرچه جذابتر تعریف کردن داستانهای تاریخی خود استفاده کند. اولین عنصری که فتحی از آن استفاده میکند تعلیق است. مثلاً در شب دهم تعلیق لو رفتن اجرای تعزیه توسط حیدر خوش مرام بود که تماشاگر را تا پایان مشتاق تماشای سریال نگه میداشت. یا در پهلوانان نمیمیرند تعلیق پیدا شدن قاتلی که تمام پهلوانان شهر را میکشت باعث جذابیت سریال میشد. فتحی تلاش کرده بود در مست عشق هم از تعلیق به شکل بهینهای استفاده کند. فتحی دقیقاً داستان مست عشق را از جایی شروع میکند که ماموران حکومتی در قونیه به دنبال قاتل شمس تبریزی میگردند. فتحی تلاش داشته تا از این تعلیق برای جذابیت داستانی ثقیل و پیچیده استفاده کند.
اما خیلی زود و در میانه راه ماجرای قتل شمس فراموش میشود تا فتحی بر روی ماجراهای عاشقانه فیلم تمرکز کند. همان ماجراهای عاشقانهای که محور اصلی جذابیت برخی از سریالهای حسن فتحی بوده است. در «مدار صفر درجه» عشق یک پسر مسلمان بنام حبیب پارسا به دختری یهودی بنام سارا آستروک بود که داستان تاریخی این سریال را جذاب میکرد. یا در سریال «شهرزاد» مثلث عشقی شهرزاد، قباد، فرهاد بود که داستان را پیش میبرد. برای همین فتحی در مست عشق هم تصمیم گرفته از این عنصر برای هر چه جذابترشدن سریال استفاده کند.
به عنوان، فتحی تاکید زیادی بر روی عشق پاک و آسمانی شمس تبریزی و کیمیا خاتون میشود. در حالی که روایتهای تاریخی خلاف این موضوع را نشان میدهد. اما موضوع این جا است که نمایش این عشق به جای آن که بر جذابیت فیلم بیفزاید آن را تا حد سریالهای مبتذل ترکیهای پایین آورده است. این موضوع درباره عشق اسکندر و مریم هم صدق میکند. پرداخت سطحی فتحی باعث شده این داستانهای عاشقانه به جای این که به کمک خط اصلی قصه (یعنی رابطه پر فراز و نشیب شمس و مولانا) بیایند آن را در حاشیه قرار داده و منحرف کردهاند.
نمایش مضامین عرفانی که با احوال درونی و فردی شخص سر و کار دارد در مدیوم سینما کار بسیار سختی است. چون مدیوم سینما تصویر است و تصویر اجازه تخیل و تحلیل را به تماشاگر نمیدهد. به همین خاطر است که اکثر کارگردانان بزرگ سینما برای بیان مضامین عرفانی و الاهیاتی سراغ داستانهای روزمره میروند و میکوشند این مضامین را در دل یک داستان ساده و معمولی قرار دهند. مثلاً اسپیلبرگ در برخورد نزدیک از نوع سوم از دل یک داستان علمی تخیلی مضامین عرفانی و الاهیاتی زیادی بیرون میکشد یا دیوید لینچ در داستان سرراست داستان سفر یک پیرمرد با ماشین چمنزنی را بستر مناسبی برای نمایش احوال باطنی او میبیند. یا حتی مجید مجیدی هم برای بیان نگاه عرفانی خود سراغ داستانهای روزمرهتر میرود.
صحبت از عرفان روی پرده نقرهای سینما کار بسیار خطرناکی است. چون میتواند تماشاگر را دچار سوءتفاهم و سوءبرداشت کند. اتفاقی که برای مست عشق هم اُفتاده است. رابطه شمس و مولانا به قدری عمیق و پیچیده است که نمیشود شکل و کیفیت آن را در زمان صد دقیقه برای تماشاگر توضیح داد و همین عدم توضیح درست و دقیق است که در نهایت باعث میشود تماشاگر چیز زیادی از آن سردرنیاورد و خسته شود.
مست عشق برای فتحی یک شکست کامل است؛ چه از لحاظ داستانی و چه از لحاظ نحوه مواجهه با یک مضمون پیچیده. استراتژی غلط فتحی باعث شده تا تمام ظرفیتهای مست عشق از دست برود و فیلمی با این حجم از هزینه و استفاده از ستارگان بزرگ سینمای ایران و ترکیه تبدیل به فیلمی سطح پایین شود. فیلم تنها به مدد حاشیههای پرتعدادی مانند مخالفت برخی مراجع به ساخت فیلم به دلیل تبلیغ صوفیه، مشهور شده است نه کیفیت نهایی خودش.
tags # سینما سایر اخبار اسرار تکامل آلت جنسی؛ رابطه جنسی انسانهای اولیه مثل گوریلها بود؟ (تصاویر) «زو»؛ گاو عقیم و غولپیکری که توسط انسانها به وجود آمد! (تصاویر) عجیب و باورنکردنی؛ اجساد در این شهر خود به خود مومیایی میشوند (تصاویر) کشف پرنده عجیبی که سمت راست بدنش نر است و سمت چپش ماده!